سفرنامه مصر: قسمت سوم گنجینه بی نظیر توتان خامون (توت‌انخ‌آمون) (آذر۹۱)
امروز یعنی روز دوم اقامتمان در شهر شلوغ و پر از گرد و غبار قاهره بازدید از چندین مکان را داشتیم که مهمترین آن موزه قاهره بود شکر خدا چشم دردم کمی بهتر شده بود در میان تمام آثار و عتیقه هایی که در موزه موجود بود گنجینه توتان خامون بزرگترین شگفتی این موزه بود ( تنها مقبره دست نخورده یک فرعون با تمام متعلقاتش!!) ، بعد از آن هم از مصر قدیم یا کپتیک بازدید داشتیم و از آنجا راهی بازار قدیمی الخلیل میشدیم و در نهایت قلعه صلاح الدین ایوبی و در انتهای بازدید راهی ایستگاه راه آهن گیزه در قاهره میشدیم تا از آنجا شبانه راهی شهر زیبای آسوان شویم…
( ماسک بسیار معروف توتان خامون در موزه قاهره)
از وقتی که داستان یکی از بزرگترین اکتشافات قرن اخیر یعنی، پیدا کردن مقبره یکی از فراعنه مصر به نام توتان خامون رو شنیدم که مقبره ای دست نخورده مربوط به بیش از۳۳۰۰ سال پیش بود، حس و حال بازدید از این کشور باستانی برام جلوه و رنگ دیگه ای پیدا کرد. واقعیت اینکه تا اون زمان آثاری جسته و گریخته مربوط به فراعنه پیدا شده بود و از روی نقاشی و حکاکی‌ها باستان شناسان تونسته بودند روش زندگی فراعنه رو حدس بزند اما پیدا شدن چنین گنجینه عظیمی که تا امروز تنها مقبره ایست که توسط دزدان دفینه غارت نشده ،برگ کاملا جدیدی به تاریخ پر افتخار کشورمصر افزود . تمام آلات و ابزار زندگی و متعلقات حتا برای زندگی بعد از مرگ فرعون آماده شده بود حتا دمپایی وی!و ۲ تن از محاقظین شخصی فرعون که به همراه وی مومیایی شده بودند!
(مومیایی این فرعون درون تابوت در مقبره اش در دره پادشاهان)
متاسفانه در موزه قاهره اجازه بردن دوربین یا حتا موبایل هم نمیدهند! (فلش نزدن در موزه یک امر منطقیست اما ممنوعیت ورود دوربین یا موبایل بکل چیزی بود غیر قابل معقول! حتا در موزه زیبای لور ورود همه نوع دوربین آزاد است)
(موزه قاهره)
موزه بسیار بزرگ و دیدن آن حد اقل یک نصف روز زمان میبرد ،آثار بسیاری از گذشته دور مصر بخصوص قبر‌های سنگی و چوبی ، کتیبه‌ها و… در این موزه وجود دارد اما مهمترین و چشمگیرترین قسمت موزه همان گنجینه توتان خامون بود همان که ماسک معروف طلایی با نوار‌های آبی به روی صورت مومیاییش قرار داده شده بود ،حتی مومیایی حیوانات مورد علاقه فرعون هم در این مقبره وجود دارد! مصری‌ها چنان به زندگی بعد از مرگ اعتقاد داشته اند که برای مثال حتا صندل فرعون، تمام لوازم و مایحتاج زندگی وی را درون مقبره قرار داده اند. احتمالا اکثر دوستان فیلم مستند کشف این مقبره بی نظیر و داستان جالب آن به دست هاوارد کارتر انگلیسی رادیده و شنیده اند ( به هر حال من در ادامه مطالب مختصری از این مهم را تقدیمتان خواهم کرد)
(موزه قاهره)
موزه مصر (به عربی: المتحف المصری) یکی از غنی‌ترین موزه‌های جهان بخصوص در زمینه آثار مربوط به مصر باستان است. این موزه در نردیکی میدان تحریر واقع در مرکز شهر قاهره واقع شده است.این موزه دارای بیش از ۱۲۰هزار اثر باستانی مربوط به مصر باستان است.موزه مصر در سال۱۸۵۸ میلادی تاسیس شد و در سال ۱۹۰۶ میلادی، به ساختمان دو طبقه کنونی منتقل شد. این موزه در نزدیکی میدان تحریر واقع شده‌است.موزه مصر دارای بخش ویژه‌ای است که منحصر به مومیایی‌های ۲۷ عضو خاندان سلطنتی مصر من‌جمله توت‌انخ‌آمون است.
توت‌عنخ‌آمون (معنای نام: پنداشت زنده آمون)(پادشاهی ۱۳۳۳-۱۳۲۷ (پیش از میلاد)یازدهمین فرعون مصر باستان از دودمان هژدهم یا همان پادشاهی نو شناخته می‌شود. نام آغازینش توت‌انخ‌آتون(به معنای : پنداشت زنده آتون) بود. رامگاه او در روز ۴ نوامبر سال۱۹۲۲ در دره پادشاهان توسط هاوارد کارتر تقریبا دست نخورده یافته شد. این یافته را نشریات پخش کردند و توجه عامه به مصر باستان بسیار افزایش یافت.او رهبر بازگشت از آیین آتونیسم به آمونیسم، آیین باستانی مصر بود و در نه‌سالگی به پادشاهی رسید. وزیر و جانشین احتمالی وی آیه شاید بر بسیاری از تصمیمهای سیاسی او اثرگذار بوده باشد. توت‌انخ‌آمون از نامدارترین فرعون مصر باستان است و عامه مردم او را با نام پادشاه توت می‌شناسند.
۱ کودکی و پادشاهی
۲ مرگ پادشاه
۳ گنج توت‌انخ‌آمون
۴ انتقام فرعون
کودکی و پادشاهی
مجسهٔ آمون، ساخته شده به دستور توت‌انخ‌آمون.شجره‌نامهٔ توت‌انخ‌آمون هنوز به طور دقیق شناخته نشده است و نظریه‌های گوناگونی وجود دارد. مثلاً مورخان نمی‌دانند که آیا او فرزند آخناتون است یا آمنهوتپ سوم و یا حتی آیه، کشیش بزرگ آمون.توت‌انخ‌آتون در ۹ سالگی با سومین دختر آخناتون و نفرتیتی، انخ‌اسن‌پاآتون (کسی که برای آتون زندگی می‌کند) ازدواج می‌کند و پس از مرگ اسمنخکاره، با نام توت‌انخ‌آمون به پادشاهی می‌رسد. همسر جوانش نیز نام انخ‌اسن‌آمون (کسی که برای آمون زندگی می‌کند) را برای خود برمی‌گزیند.فرعون جوان، تحت تأثیر وزیرش آیه، دستور می‌دهد که تمامی نام‌های آتون و آخناتون را از معابد پاک کنند و نام آمون را که در دورهٔ حکومت آخناتون حذف شده بود دوباره حک کنند. از آن پس، به دستور کشیشان، بردن نام آخناتون که جنایت‌کار بزرگ خوانده می‌شود قدغن است. او پایتخت خود را شهر تب (که از زمان آخناتون رها شده بود) قرار می‌دهد و حدود ۱۰سال حکومت می‌کند، بی آن که پادشاهی او جلال یا درخشندگی خاصی داشته باشد. وی آخرین فرعون دودمان شکوهمند هجدهم است؛ آیه پس از چهار سال پادشاهی حکومت را به رامسسیان (دودمان نوزدهم) می‌سپارد.
(موزه قاهره)
در درهٔ پادشاهان، ورودی آرامگاه توت‌انخ‌آمونتوت‌انخ‌آمون در ۱۹ سالگی ، در حوالی ماه ژانویه بی آنکه جانشینی از خود برجای بگذارد می‌میرد. مرگ او برای مصریان غیر منتظره است و مقبرهٔ وی هنوز تکمیل نشده است. بنابراین تابوت وی را در مقبره‌ای دیگر قرار می‌دهند که نسبتاً ساده است. احتمال می‌رود که این آرامگاه برای آیه ساخته شده بوده باشد، که با وجود سن بالایش پس از توت‌انخ‌آمون بر تخت می‌نشیند.علت مرگ توت‌انخ‌آمون امروزه معمایی است که هنوز حل نشده است. متخصصینی که پس از کشف آرامگاه توسط هاوارد کارتر و لرد کارناروون مومیایی را مطالعه کردند متوجه هیچ‌گونه آسیب‌دیدگی بر روی بدن نشدند و این نظریهٔ هرگونه مرگ اتفاقی یا خشونت‌آمیزی را دور می‌کند. ولی برخی جراحت کوچکی را در نزدیکی گوش چپ کشف کردند که می‌تواند نشان دهندهٔ این باشد که فرعون جوان دچار خونریزی مغزی شده است.توت‌انخ‌آمون و انخ‌اسن‌آمون در باغی رؤیاییمرگ توت‌انخ‌آمون پایان دودمانی است که با اهمسه یکم شروع شد. این فرعون جانشینی از خود برجای نمی‌گذارد. البته مومیایی دو دختر سقط شده در مقبرهٔ او پیدا شده است که گمان می‌رود فرزند او و انخ‌اسن‌آمون می‌باشند. همچنین به نظر می‌رسد انخ‌اسن‌آمون از پادشاه هیتیها درخواست فرستادن پسری کرده است تا بر تخت مصر بنشیند، ولی این فرستاده هیچگاه به آب‌های نیل نمی‌رسد. احتمال دارد که انخ‌اسن‌آمون پس از مرگ همسرش با آیه، وزیر و جانشین توت‌انخ‌آمون ازدواج کرده باشد. ولی در مورد او هیچ چیز معلوم نیست، زیرا پس از مرگ همسرش هیچ اثری از او باقی نمانده است.
(مقبره پادشاهان لوکسور)
گنج توت‌انخ‌آمون تخت پادشاهی توت‌انخ‌آمونتوت‌انخ‌آمون در مقایسه با دیگر فرعون‌های بزرگ تاریخ مصر ثروت عظیمی ندارد، ولی آنچه گنج او را از سایرین تمایز داده است مقبرهٔ دست نخورده‌اش است که در تمامی این سال‌ها از هر دزدی به دور مانده است. و این در حالی است که آرامگاه‌های فراعنهٔ بزرگ هزاران بار در طول تاریخ مورد دستبرد دزدان قرار گرفته است. البته به نظر می‌رسد که مقبرهٔ این فرعون جوان دو بار بلافاصله پس از مرگش دچار دزدی مختصر شده است. اما این دزدان در مقبره بی‌نظمی از خود برجای نگذاشته اند و ظاهراً به دنبال وسایل کوچک فلزی و سبک بوده‌اند. آنچه آرامگاه توت‌انخ‌آمون را از دستبرد نجات داد ورودی کوچک و پنهان شده در زیر سنگ‌ها بود که در طول همهٔ این سالیان جلب توجه نکرد. به‌علاوه، توت‌انخ‌آمون دورهٔ حکومت کوتاه و بی‌غوغایی داشت و گنجینهٔ او عظیم نبود؛ به همین دلیل پس مدت کوتاهی به فراموشی سپرده شد.چهارمین تابوت توت‌انخ‌آمون به تنهایی از ۱۱۰۰ کیلوگرم طلای خالص ساخته شده بود. در یکی از اتاق‌های مقبرهٔ او حدود ۶۵۰ وسیله (جام، کوزه، مجسمه، تخت، گنجه، …) پیدا شد که تعدادی از آن‌ها با طلا و سنگ‌های گران قیمت تزیین شده بودند. در این اتاق همچنین یادگارهای وی از دوران کودکی قرار داشتند: اسباب‌بازی‌های ارزشمند، پر، میز و صندلی‌های کوچک، … در همان اتاق تخت‌هایی روان با سرهای گاو، شیر، اسب‌آبی و تمساح، تخت پادشاهی فرعون، لباس‌هایی از پوست پلنگ، گنجه‌هایی از عاج و جواهرات پیدا شد. از ارزشمندترین اشیأ در این اتاق می‌توان به مجسمه‌هایی از طلای خالص و درشکهٔ شکار فرعون اشاره کرد. در جمع بیش از ۳۵۰۰ شیٔ از آرامگاه توت‌انخ‌آمون جمع‌آوری شد.چنین شکوهی سؤالی را به دنبال داشت: آرامگاه‌های کاملاً غارت شدهٔ فراعنهٔ بزرگ چه چیزهایی را می‌توانست در بر داشته باشد، وقتی مقبرهٔ کوچک فرعونی ساده که ۱۰ سال بیشتر حکومت نکرده بود (آن نیز در سنین کودکی و نوجوانی) چنین شکوهمند بود؟
انتقام فرعون :هاوارد کارتر در حال بررسی تابوت توت‌انخ‌آمونمرگ ناگهانی لرد کارناروون، مسؤل جست‌وجو در مقبرهٔ توت‌انخ‌آمون باعث شایعه‌ای شد که مدت‌ها در اکثر رسانه‌های سراسر جهان با حرارت دنبال شد. جملهٔ معروفی که بر روی درب ورودی مقبرهٔ فرعون نوشته شده بود («مرگ هر کسی را که خواب فرعون را به‌هم بزند دربر خواهد گرفت.»)، باعث شد که مردم از طلسمی حرف بزنند که تمامی افرادی را که در کشف آرامگاه توت‌انخ‌آمون دست داشتند از بین میبرد. شایعهٔ این که لرد کارناروون به دلیل نیش عقرب، حیوانی مقدس در مصر باستان، مرده است در سرار مصر پیچید، در حالی که او به دلیل عفونت پس از نیش نوعی پشه جان داده بود. آنچه باعث دنباله‌دار شدن ماجرا شد مرگ‌های ناگهانی دیگری بود که پس از این حادثه اتفاق افتاد: قناری‌ای که هاوارد کارتر هر روز با خود به زمین‌های کندوکاو میبرد توسط مار کبری‌ای (حیوانی مقدس دیگر) خورده‌شد. ریچارد بثل، منشی جوان هاوارد کارتر و به دنبال او پدرش، لرد وست‌بری به طور ناگهانی مردند. پروفسور لافلور ، مسؤل مطالعهٔ اشیاء یافته شده در مقبره ناپدید شد. همسر لرد کارناروون، باستان‌شناسی به نام داگلاس و استاد دانشگاهی به نام داگلاس دری نیز جان سپردند. مأموری که توسط کارشناسان نگران مصری به درهٔ پادشاهان فرستاده شده بود نیز مرد. در مجموع، ۱۷ کارشناس و دانشمند در مدت کوتاهی از بین رفتند؛ و این باعث شایعهٔ انتقام توت‌انخ‌آمون شد. آنچه بسیاری از مردم را حیرت‌زده ساخت این بود که هاوارد کارتر، کاشف اصلی آرامگاه، سالم به انگلستان بازگشت
شنبه ۷ بهمن ۱۳۹۱ در ۱۲:۱۵ بعد از ظهر
درود بر شما مدیر سایت و همه ی دوستان
تاریخ نامه ی زیبایی ارائه کردید . مصر همیشه در نظرم کشور عجایب ها بوده … ولی درحال حاضر حیف شد که از نظر سیاسی بهم ریخته ، سرزمین های باستانی با اون همه تاریخ و شگفتی ها دستخوش انقلابات و شورش ها میشه و نگاه ارزشی انسان را به کشورهای اینچنینی کم میکنه . تنها کاری که می توانیم بکنیم برای همه ی کشورها و کره ی خاکی خودمون دعای صلح و آرامش است که امیدوارم هرچه زودتر بر جهان حاکم بشه و نفسی براحتی بکشیم و از آسایش و آرامش دیگران ماهم آرام بگیریم . آمین
ارادتمند سیما
درود
خوش حالم که همچنان به سایت خودت و این پاتوق صمیمی علاقه نشون میدی
امیدوارم همونجور که دعا کردی آرامش و صلح در همه جای این کره خاکی برقرار بشه
به امید سفر هایی خاطره انگیزتر با شما عزیزانم در آینده نزدیک
شاد و سر بلند باشید
سهراب
دوشنبه ۹ بهمن ۱۳۹۱ در ۱۰:۳۷ قبل از ظهر
با سلام به همه دوستان و سهراب جون
امیدوارم که همه خوب و شاد باشن!
مثل همیشه از خواندن سفرنامه علمی و مفصل شما لذت بردم! واقعاً مصر دیدنیه! ولی با توجه به مطالبی که گفتید مثل اینکه آنجا هم از دستبرد سودجو ها در امان نیست دقیقاً مثل ایران!
به هر حال خیلی خیلی تشکر می کنم. خیلی خوبه که هر مطلبی همراه با عکس ارائه شده.
آرزو دارم همواره پویا، تندرست و پیروز باشی!
درود
ممنون از تو مریم جان ، واقعاً جای افتخار که شما عزیزانم همچنان به این کلبه و پاتوق صمیمی علاقه نشون میدید،
امیدوارم چنین سفر هایی در خدمت شما عزیزانم باشم و همچنان خاطراتی شیرین و به یاد ماندنی خلق کنیم
شاد باشید و سر بلند
سهراب
شنبه ۱۵ تیر ۱۳۹۲ در ۱۲:۱۹ بعد از ظهر
عالی بود ممنون از شما
نتایج تازه ترین تحقیقاتی که درخصوص “توتان خامون” جوانترین فرعون مصر باستان انجام شده است، نشان می دهد که این فرعون جوان در بیابان و در اثر حادثه ای که هنگام شکار رخ داده، کشته شده است.
از زمانی که مقبره توتان خامون در ۱۹۲۲ توسط باستان شناس “هوارد کارتر” کشف شد، راز مرگ این فرعون همواره یکی از مورد توجه ترین موضوعات تاریخی از سوی باستان شناسان و دانشمندان بوده است.
اکنون بنظر می رسد راز مرگ توتان خامون سرانجام آشکار شده است. این شاه جوان بیش از سه هزار سال قبل در قلمرو مصر فرمانروایی می کرد.
به گفته دانشمندان بین المللی، این فرعون درحالی که برای شکار به بیابان رفته بوده و با سرعت بالا دنبال شکار می کرده است، از ارابه شاهی سقوط کرده است.
مطالعات اخیر درخصوص کشف علت مرگ فرعون ۱۹ ساله مصری که به کمک اسکنر CT که از فناوری های پیشرفته اسکن است، میسر شده نشان می دهد که این فرمانروا در لحظه مرگ یک پای شکسته داشته که دچار قانقاریا بوده است.
اکنون بررسی های جدید تاکید می کنند که پای فرعون توتان خامون درحال شکار شکسته است.
درود
تشکر بسیار از غلط‌های املاییتان مریم جان
حقیقت اینکه در منبعی که من استفاده کردم ، نام این فرعون به هر دو صورت آمده بود اما اگر نوشتار شما درست تر است ممنون بابت گوشزد این نکته
به امید دیدن نقد و نظرات بیشتر شما عزیزانم
همچنین به امید همسفری با شما خوبان در آینده نزدیک
شاد و سر بلند باشید
سهراب
شنبه ۸ فروردین ۱۳۹۴ در ۸:۳۱ قبل از ظهر
جناب سهراب خان واقعا زیبا بود
من ساعت چهار بامداد بعد از پخش برنامه فرمول۴ با محوریت مرگ توتانخامون پس از پایان برنامه با سرچ در گوگل این مطلب شمارو مطالعه کردم.
با توجه به علاقه شدیدی که به تاریخ بخصوص سلسله ی هخامنش دارم و خب اطلاعات کمی از فروانروایان مصر دارم اطلاعاتم درباره خاندان هجدم صرفا شامل فیلم یوسف پیامبر میشه اما با این مطلب بازهم ذره ای شناخت از تمدن بزرگ مصر پیدا کردم.
باب شوخی عرض کنم خوشحالم از بیدار موندنم امشب.
با تشکر بدرود
میلاد
درود
ممنون از توجهت به مطالب دوست عزیز و تشکر از انعکاس دیدگاهت
شاد باشی
سهراب