سفر به استان چهار محال و بختیاری(دیداری با عشایر مردمی با دلهایی به گرمی خورشید (اردی بهشت ۹۲)
سفر به استان چهار محال و بختیاری، خاطره ای فراموش نشدنی است، طبیعت بکر ، مناظر چشم نواز و مردم با صفای بختیاری…عشایر خون گرم وطن
سفر به این استان سفری به اعماق وجود طبیعت است جایی برای صیقل دادن روح های تشنه
صدای پای آب براستی در این دیار شنیدنی است
با تشکر از فهیمه محمدی هنرمندی نقاش خطاط ، بخاطر تقدیم عک‌سهای زیبایش به سایت
به امید خواندن سفر نامه این سفر بزودی
ارگ گوگد،یکی از بناهای قدیمی و دیدنی شهرستان گلپایگان در استان اصفهان می باشد. این ارگ در پنج کیلومتری جاده گلپایگان به تهران و در شهری به نام گوگد (از شهرهای حومه گلپایگان) واقع شده است.این بنا یکی از بزرگترین بناهای خشت و گلی ایران می‌باشد تاریخ ساخت آن به حدود چهارصد سال پیش باز می گردد و تنها سند مکتوبی که از این بنا موجود است متعلق به حدود یکصد و چهل سال پیش می‌باشد که نشان می دهد نصف بنای ارگ را علیخان بختیاری به عنوان مهریه به همسرش واگذار کرده است.
یکی دژ برآمد ز راه نخست ز رزم آوران نام آن را بجست
شنید این سخن نام دژ گوگد است در او ایمن از هرچه دیو و دد است
این استان از شمال و مشرق به استان اصفهان، از مغرب به استان خوزستان، از جنوب به استان کهگیلویه و بویراحمد و از سمت شمال غربی به استان لرستان محدود می‌شود.چهارمحال و بختیاری تا قبل از سال ۱۳۳۲خورشیدی در قالب شهرستان شهرکرد و بختیاری از شهرستانهای استان اصفهان به شمار می‌آمد. در این سال، شهرستان شهرکرد از استان اصفهان جدا و به عنوان فرمانداری مستقل بختیاری در تقسیمات سیاسی کشور قرار گرفت.در دههٔ ۳۰ با تغییر رویکردهای حکومت در سال ۱۳۳۷ شمسی فرمانداری مستقل بختیاری و چهارمحال به فرمانداری کل ارتقاء می‌یابد و در محدوده آن فرمانداری‌های جدید بروجن و نیز بخشهای جدید شوراب و گندمان ایجاد می‌گردند. در مصوبه سال ۱۳۵۲ هیئت وزیران، فرمانداری کل چهارمحال بختیاری به‌استانداری چهارمحال بختیاری ارتقا یافت.
نام چهارمحال و بختیاری اشاره به دو بخش منطقه چهارمحال و منطقه بختیاری دارد. چهارمحال بخشی روستانشین میان اصفهان و منطقه ایل نشین بختیاری بود. محال جمع مکسر کلمه محل به معنی ناحیه و مکان است و چهار محال یعنی چهار ناحیه که عبارت بودند از: لار، کیار، میزدج و گندمان. در تقسیمات کنونی استان، لار و کیار در شهرستان شهرکرد، میزدج در شهرستان فارسان و گندمان در شهرستان بروجن قرار می‌گیرد. منطقه بختیاری نیز که از دیر باز کوچ گاه ایل بزرگ یختیاری بوده و هست، هم اکنون شامل شهرستانهای کوهرنگ، فارسان، اردل و لردگان می‌باشد.نام کامل و صحیح این استان چهار محال و بختیاری است اما به غلط گاه به صورت‌های دیگر هم خوانده می‌شود، استان چهارمحال و بختیاری یکی از استان‌های کشور ایران است. مرکز این استان شهرکرد است. این استان با ۱۶٬۳۳۲ کیلومتر مربّع وسعت معادل یک درصد از کل وسعت ایران، بیست و دومین استان کشور از نظر مساحت می‌باشد. استان چهارمحال و بختیاری از جمله مناطق کوهستانی فلات مرکزی ایران محسوب می‌شود
هرچند معمولا دلیل این کار سادگی در نوشتار و گفتار است اما در برخی موارد هم از روی تعصب‌های های قومی است که از طرف برخی افراطیون هر دو طرف چهار محالی و بختیاری انجام می‌شود تا نام طرف دیگر از اسم استان حذف شود. باید دانست نقش هیچ کدام از نژاد‌های ساکن این استان در تاریخ و شکل گیری فرهنگ و هویت مردمان آن قابل چشم پوشی نیست. گاه چهار محالی‌ها و شهرکردی‌ها به سبب روابط نزدیک با اصفهان کانون توجه بوده‌اند و گاه بختیاری به دلیل نفوذ زیاد در حکومت پهلوی و روابط قوی با انگلیسی‌ها مود توجه بیشتری فرار گرفته‌اند. چهارمحال،و بختیاری دو واقعیت تاریخی و اجتماعی غیرقابل انکار هستند که به سبب مراودات و ارتباط‌های تنگاتنگی که از دیرباز بین این دو بخش برقرار بوده‌است ،همواره به مثابه دو بال یک پیکر یکدیگر را کامل کردند اما در هیچ زمانی یکی به دیگری تعلق نداشته‌اند و کاربرد تعبیرهای چهار محال ، چهارمحال بختیاری یا بختیاری نادرست و چالش آفرین می‌باشد. در گذشته نیز این منطقه با هر نامی که خوانده شده‌است به هر دو گروه عمده ساکن این منطقه اشاره داشته‌است
مانند
شهرستان شهرکرد و بختیاری (تا سال ۱۳۳۲)
فرمانداری بختیاری و چهار محال (۱۳۵۲)
استان چهار محال و بختیاری (از سال۱۳۵۲)
برخی از اهالی استان و مسئولین استانی و کشوری معتقد به تغییر نام این استان هستند. دلیل اصلی این گروه طولانی بودن نام استان است. طولانی بودن نام استان سبب حذف یکی از بخشهای نام استان می‌شود ، گاه چهار محال خوانده می‌شود و گاه بختیاری و در هر صورت باعث می شود که مقصد اصلی از آن حاصل نشود. در برخی موارد هم در مکاتبات از نام مختصر شده چ و ب استفاده می‌کنند که چوب خوانده می‌شود. برخی دیگر بر این عقیده‌اند که نام استان باعث ایجاد شکاف بین مردم استان می‌شود و با وجود کوچکی استان، آن را به دو قسمت تقسیم می‌کند. این عده معتقدند هویت یک استان باید همانند هویت یک کشور از وحدت کامل برخوردار باشد و مردم آن بر اساس نژاد تقسیم بندی نشوند
تغییر نام استان به دلیل نگرانی از واکنش بختیاریها و غیر بختیاری‌های استان هنوز عملی نشده‌است نام بختیاری برای اولین بار در ذیل طوایف لر بزرگ توسط حمدلله مستوفی ذکر شده‌است. اما به عنوان یک نامجا و یک نام جغرافیایی در روزگار صفویه به زیستگاه ایل بزرگ بختیاری اطلاق شده‌است. تاریخ بختیاری (یا خلاصة الاعصار فی تاریخ البختیار). کتابی درباره تاریخ ایل بختیاری و سکونت‌گاه آنان به فارسی. در ۱۳۲۷ «عبدالحسین خان سپهر» ملقب به لسان السلطنه و ملک المورخین به فرمان «علیقلی بختیاری سردار اسعد» وزیر جنگ و زیرنظر او تحریر کتاب را آغاز کرد.در تألیف «تاریخ بختیاری» افزون بر منابع معتبر از نوشته‌ها و خاطرات خارجیانی که به منطقه بختیاری رفته بوده‌اند با ذکر نام نویسنده و مترجم آنها استفاده شده که همین امر سبب تکرار برخی از مطالب شده‌است. از جمله این آثار است: «سفرنام لیرد» که نویسنده‌اش در ۱۲۵۸/۱۸۴۰ به منطقه بختیاری رفته و مدتی در آنجا زیسته بوده‌است. «سفرنامه بارون دو بد» به ترجمه سلطان محمد نائینی جهانگرد روسی که هم زمان با لیرد در میان بختیاریها بوده‌است و «خاطرات سرتیپ هوتم شیندلر» صاحب منصب انگلیسی ترجمه علیرضابن محمدحسین بن کیخسروبن فتحعلی شاه.نگارش «تاریخ بختیاری» حدود هفت سال طول کشید زیرا سردار اسعد برای معالجه چشم به اروپا سفر کرد و تألیف کتاب متوقف شد. در ۱۳۳۳ سلطان محمد نائینی به فرمان سردار اسعد کتاب را به پایان رساند
مردم استان چهار محال و بختیاری به دو قسمت چهارمحالی ها و بختیاریها تقسیم می‌شوند. چهار محالی‌ها عموما به زبان فارسی و ترکی و با لهجه خاص خودشان صحبت می‌کنند و بختیاریها هم به زبان بختیاری که شاخه ای از زبان لری است صحبت می‌کنند. در ۵ شهرستان از ۷ شهرستان این استان زبان بختیاری رایج است که این شهرستان‌ها عبارتند از اردل، کوهرنگ، فارسان، لردگان و کیار . در شهرستان های شهرکرد و بروجن لهجه‌های محلی فارسی و ترکی رایج است. به طور خاص مردم شهرهای شهرکرد، بروجن و فرخ‌شهر و برخی دیگر مناطق به زبان فارسی صحبت می‌کنند مردم مناطق لردگان، اردل، کوهرنگ و فارسان به زبان بختیاری یا زبان لری تکلم می‌کنند و گویش ترکی قشقایی در برخی از روستاها و شهرها(شهرهای بلداجی، سامان، بن، فرادنبه، جونقان) رایج است
نواحی شرقی استان چهار محال و بختیاری شامل شهرستانهای شهرکرد و بروجن از دیرباز سکونت گاه گروه‌هایی از ارامنه بوده‌است. هر چند در دهه‌های اخیر تعداد بسیاری از ارامنه چهار محال به اصفهان مهاجرت کردند هنوز تعداد کمی از آنها در این استان مشغول زندگی هستند. روستاها ارامنه نشین چهار محال عبارت بودند از واستیگان، گیشنیگان، احمدآباد، شالمزار، قلعه کشیش، لیواسیان، ده ارمنی و غیره
این استان دارای بارش نسبتاً مناسب است به حدی که این منطقه با وجود داشتن تنها یک در صد از مساخت ایران، ده درصد از منابع آب کشور را در اختیار دارد. ریزشهای جوی و برف و باران درکوه‌های این استان منشاء معروفترین رودخانه‌های دائمی جنوب غربی و مرکزی ایران یعنی کارون و زاینده رود هستند و آبخیزهای این دو رودخانه را به ترتیب ۱۳۸۰۰ و ۲۷۲۰ کیلومتر مربع شامل می‌شود. در این استان چشمه‌های مختلفی نیز وجود دارد که علاوه بر ایجاد جاذبه‌های گردشگری و زیبایی‌های طبیعی زمینه مناسبی را برای ایجاد کارخانه‌های آب معدنی فراهم کرده‌است. برخی چشمه‌های بزرگ و معروف این استان عبارت‌اند از:
چشمه دیمه
(شکار لحظه ها : عکسی از این کوچکترین عضو خانواده بر بلندای کوه)
چشمه کوهرنگ
چشمه مایک
چشمه برم
چشمه‌های مولا و سرداب
چشمه سیاسرد
آبشار تونل کوهرنگ
این آبشار از سرازیر شدن آب تونل اول کوهرنگ به وجود آمده‌است. این تونل به منظور انتقال آب چشمه کوهرنگ و دیگر چشمه‌ها به زاینده رود ایجاد شده‌است. تلاش برای انتقال این آب به زمانهای قدیم برمی‌گردد. در زمان صفویان تلاشهایی برای ایجاد شکاف در کوه برای انتقال آب صورت گرفته‌است که آثار آن هنوز وجود دارد
مجموعه قلعه تاریخی چالشتر، که به قلعه خانی مشهور می باشد، ۱۱۰ سال پیش در چالشتر احداث شد و در یکی از سرستونهای سنگی این مجموعه ، تاریخ ساخت آن به سال ۱۳۲۱هجری قمری حک شده است. قلعه چالشتر در استان چهارمحال و بختیاری، تلفیقی از معماری دوران قاجار با معماری اروپایی است که با ستونهایی ایستاده از سنگ و نقش برجسته های دیدنی خودنمایی می کند. قلعه چالشتر، در پنج کیلومتری شهرکرد به عنوان یک اثر باشکوه از نظر معماری و هنری حجاری در ایران است. این قلعه، در منطقه چالشتر واقع شده که در دوره صفویه مرکز حکمرانی چهارمحالی ها بوده که به وسیله کلانتران روستاها و مناطق تحت سیطره خود را کنترل می کردند و پس از انتصاب حسین قلی خان به عنوان ایلخان بختیاری، در اواسط حکومت ناصرالدین شاه، حکمرانان این منطقه از حاکمیت بر چالشتر خلع و به زمین داران بزرگ تبدیل شدند.
مجموعه تاریخی چالشتر، شامل: سردر سنگی، خان نشین ، اندرونی، حمام، انبارها و اصطبلها است و قلعه عیانی و خان نشین این مجموعه تاریخی دارای ۳۸ ستون سنگی با سر در و ایوان می باشد. ازاره سنگی منقوش این مجموعه قلعه شامل: نقوش افسانه ای و اسطوره ای، زندگی روزمره،گل و گیاه، گل و گلدان، گل و مرغ، نقوش پیچش گیاهی و نقوش فرشته است واین نقوش به صورت ماهرانه و زیبا خلق شده و در برخی موارد به صورت برجسته حجاری شده است در این قلعه، اندرونی با یک دالان به قسمت خان نشین ارتباط داشته و ایوان آن دارای ۱۰ ستون سنگی است و ایوان با آجرکاری و کاشی معرق در لچکی ها و پیشانی بنا با ازاره های سنگی منقوش شامل: درختان تاک، گل و گلدان، گل و مرغ و سرو و کاج تزئین شده است.
پل زمانخان نفر یکی از بناهای با ارزش و قدیمی شهرستان شهرکرد است که دارای دو دهانه ، ۳۰ متر طول و ارتفاع ۱۲ متر است. پل زمانخان در نزدیکی شهر سامان (شهر) بر روی رودخانه زاینده رود بر روی سه پایه سنگی طبیعی بنا شده و در ۲۲ کیلومتری شمال شهرکرد قرار دارد.کاربرددر ادوار گذشته ایلات و عشایر قشقایی و نَفَر از روی آن آمد و شد می کردند. در حال حاضر این پل بیشتر جنبه گردشگری دارد. قرار گرفتن پل زمانخان بر روی آبهای زاینده رود و وجود مناظر طبیعی چشمگیر اطراف در کنار اقدامات عمرانی انجام شده، این منطقه را به یکی از قطب‌های گردشگری شهرکرد تبدیل کرده است. اطراف پل مملو از باغ های فراوان با درختان گوناگون میوه می باشد که مناظر زیبایی را بوجود می آورند. منطقه ای که پل زمانخان در آن قرار دارد دارای آب و هوای معتدل و بسیار پاکیزه است و در روزهای تعطیل پذیرای سیل گردشگران می باشد. بیشتر ماهیان این رودخانه ماهی قزل آلای وحشی (گوشت صورتی ) می باشد و جریان آب رودخانه بسیار تند است. بر روی زاینده رود و در ۲۹ کیلومتری شمال شرقی شهرکرد قرار دارد.
فکر اولیه ساخت پل در این مکان به دوره ساسانیان برمی گردد. این پل به دستور زمانخان رئیس ایل نفر از ایلات ترک زبان استان فارس و از سرداران معروف شاهان صفویان که زمانی دامنه کوچ آنها تا منطقه سامان (شهر) می‌رسید بر روی رودخانه زاینده‌رود احداث گردید. لازم به ذکر است که به دلیل اینکه عشایر ترک زبان جنوب را بیشتر به نام ایل بزرگ قشقایی می شناسند. لذا در بعضی منابع «زمان خان نفر» را به اشتباه به عنوان یکی از سران ایل قشقایی معرفی می کنند. لازم به ذکر است هم اکنون بازماندگان «زمان خان نفر» به نام «طایفه زمانخان لو» در استان فارس در شهر مرودشت در محله «نفرآباد» که نام رسمی آن نیز خیابان «ایل نفر» می باشد، زندگی می کنند.
نظر در “سفر به استان چهار محال و بختیاری(دیداری با عشایر مردمی با دلهایی به گرمی خورشید (اردی بهشت ۹۲)”
دوشنبه ۱۳ خرداد ۱۳۹۲ در ۱:۰۱ قبل از ظهر
درود و صد درود
صدای پای آب براستی در این دیار شنیدنی ست … این عکس زلالی آب و نور و سنگها براستی زیباست ..!!
چهارمحال یکی از جاهایی ست که علاقمند به دیدنش هستم و امیدوارم در آینده به این دیار سفر کنم خصوصا دوست دارم فصل کوچ عشایر را ببینم … با دام ها و اسبها و قاطرهایشان و بار و بنه شان …
کوچ ایل بختیاری رنگها و مراسم هایشان باید بسیار زیبا باشد .
سپاس از توضیحات شما و عکسها
سیما
درود
با تشکر از حضور همیشگیت در سایت خودت سیما جان و شرمنده از تأخیر در پاسخ
امیدوارم فرصت چنین سفر هایی با شما عزیزانم در آینده نزدیک پیش بیاد
شاد باشی و بر قرار
سهراب
یکشنبه ۲۶ خرداد ۱۳۹۲ در ۱۰:۲۰ بعد از ظهر
عاقا …..ما اصن نیومدیم حرفای تکراری بزنیم هی متنتون قشنگ بود عکساتون قشنگ بود …خوب .. بود که بود …اینارو که همه میدونن دیگه زیاد هم بگیم بیمزه میشه یه خورده تا قسمتی ….
ولی کلا ما از خوندن مقدمه های ادیبانه لیدر محترم همون بچه محل قدیمی خودمون کلی مسرور میشویم…بسی هم این مدت سرمون همی شلوغ پلوغ بود ..بیکار نبودیم دم به ساعت هی بیاییم تو سایت نقد بنویسیم هی نظر به درکنیم….کارهای مهمتر ازاینا داشتیم ..کل امور مملکتی کشوری لشکری عاقا اینارو چه کارش کنیم ..و مهمتر اینکه دوستان و گردشگران محترم فک نکنند دایم اینور و اونور میرن همینطور الکیه …کلی سیاست و دستهای پشت پرده و برنامه ریزی باید بشه عده ای صبورانه و بی ادعا اون پشت مشتا زحمت میکشن ..تا شما هر تعطیلی که پیش میاد تندی شال وکلاه کنین بدوین برین گردشگری کنین…
ازجمله اینجانب به عنوان دبیر محترم شورای نویسندگان و وعضو بی نظیر و بی همتا و غیر قابل تعویض هیئت مدیره..وبازرس کل امور گردشگری..نصف نعطیلات نوروز امسالمون دنبال فتق و رتق و رفع ورسیدگی به امور سایت بود …رفتیم جای همه دوستان خالی استان چارمحال رو گشتیم ..البته از حق ماموریت و این حرفا خبری نبود …شما اگه جهت تولد لیدر محترم شامی کیکی .. بستنی ..چیپسی حتا پفکی چیزی دیدین …ما هم حق ماموریت دیدیم….
القصه ..تموم نقاط مهم رو بازرسی کردیم و بخصوص نقاط سوق الجیشی مثل رستورانها و چایخانه ها . و بستنی خوریها و ….ضمنن دم پل زمان خان سفارش کردیم از احدی بلیط ورودی نگیرن………..وکلی کارهای مهم ..تا شما دوستان بتونید با خیال راحت برید گری تون رو گردش کنید …………..بگذریم ما امدیم یه اعتراض بدیم یه پیشنهاد ………………….مربوط به عکس شکار لحظه ها …..عاقا اولن معرفی کنین زود ببینم شکارچی کی بوده از طرف هیئت مدیره سریعا حقوقش رو کف دستش بگذاریم بفرستیمش بره ………..دیگه اینورا پیداش نشه ………..دوما این بچه محل ما رفته اون بالا چه بکنه ..؟………..دو حالت داره یا تشریف برده اند ماهیگیری ……………یا به علت همزاد پنداری با یکی دیگه از بچه محله هامون تام کروز در فیلم موقعیت غیرممکن دچار گرفتگی جو همی گشته اند…………….در هر صورت بنده به نمایندگی از طرف هیئت مدیره و کلیه هواداران با معرفت سایت این عمل ناجوانمردانه رو شدیدا محکوم میکنیم ………….عاقا هرکی اعتراض داره فردا دم میدون آزادی وعده……..بعدشم ما کلی هزینه کردیم واسه ی این لیدر .الکی که نیس……………اصن چه معنی داره با این هزینه های سرسام اور و تورم .و دلار وووگرونی سکه و یورو ……هر کی هرجوری خواست خودش رو تو مخاطره در بیا فکنه …. واما …… همون واما ی قدیمی خودمون …..پیشنهاد میدم .. لیدر محترم رو بیمه کنیم ……..موافقا اعلام کنن ……تا شماره حساب بدیم کمک های مردمی هواداران رو جمع اوری کنیم …..بعدن اگه گوش شیطون کر چشم دشمناش کور….یه تار مویی کم شد از این فوروارد تیم گل کوچیک گریه زاری راه نندازین ها…ازما گفتن بود …فعلن زت زیاد.
درود
با تشکر از حضور همیشگیتان در این کلبه
نگارش نقادانه و طنز آلودتان همیشه لطفی خاص به حال و هوای این کلبه می‌بخشد
امید دارم بیش از این شاهد دیدگاه‌های شما همسفران خوبم باشم و باور کنید همین دیدگاه‌ها و سفر نامه هاست که به این سایت روح می‌بخشد
شاد باشید و سربلند
سهراب