(مسجد تایخی جامع بروجرد)
همچنان خواهشم از همسفران مهربونم منعکس کردن خاطرات این چند روز زندگی در این کلبه هستش… جایی که هر وقت دلم برای تک تک شما ها تنگ بشه شروع به خوندن سفرنامه‌ها و دیدن عکس‌هاتون می‌کنم…
(منظره شهر با صفای خرم آباد از قلعه بی نظیر فلک الافلاک)
(پارک سماور شهر زیبای بروجرد: پاریس کوچولو)
استان لرستان یکی از استان‌های غربی ایران است خرم‌آباد مرکز استان است حدود ۲ میلیون نفر جمعیت دارد طبق آمار سال ۱۳۸۵، خرم‌آباد بیستمین شهر بزرگ کشور است.لرستان سرزمینی کوهستانی است و غیر از چند دشت محدود، سراسر آن را کوههای زاگرس پوشانده‌است. اشترانکوه با ۴۱۵۰ متر ارتفاع بلندترین نقطه استان واقع در شهرستان ازنا و پست ترین نقطه آن در جنوبی ترین ناحیه استان واقع شده و حدود ۵۰۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد. بر اساس یافته‌های باستان شناسی این منطقه یکی ازنخستین سکونتگاه‌های قدیمی بشر است و مفرغ لرستان از شهرت باستان‌شناسی زیادی برخوردار است. لرستان تنها استان ایران است که به دلیل اهمیت فوق العاده تاریخی یکی از ۴ بخش اصلی موزه ملی ایران را به خود اختصاص داده‌است
فَلَک‌الافلاک یا دژٍ شاپورخواست قلعه‌ای تاریخی در مرکز شهر خرم‌آباد در استان لرستان است. فلک‌الافلاک با نام قلعه دوازده برجی هم شناخته می‌شود. قلعه فلک‌الافلاک بر فراز تپه‌ای مشرف به شهر خرم‌آباد و در نزدیکی رودخانه خرم‌آباد قرار گرفته و چشم‌گیرترین اثر تاریخی و گردشگری درون شهر خرم‌آباد است. این بنا مربوط به دورهٔ ساسانیان است و به شماره ۸۸۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است قدمت این قلعه به دوره ساسانیان می‌رسد. ساسانیان شهری با نام شاپورخواست در حدود منطقه کنونی خرم‌آباد ساختند که بعدها ویران شد و در حدود سده هفتم هجری خرم‌آباد فعلی به جای آن بنا گردید. گمان می‌رود که قلعه فلک‌الافلاک همان دژ شاپورخواست باشد که در دوره ساسانی کاربرد حکومتی و نظامی داشته‌است. از قرن ششم هجری پس از ساخته شدن شهر جدید خرم‌آباد این قلعه نیز بنام خرم‌آباد معروف شد و احتمالاً نام فلک‌الافلاک در دوره قاجار به آن اطلاق شده‌است.این قلعه به لحاظ موقعیت استراتژیکی خود در قرن چهارم هجری قمری به عنوان مقر حکومت آل حسنویه و گنجور در زمان آل بویه در آمد همچنین خزانه حکومتی خاندان بدر در قرن چهارم هجری و مقر حکومتی اتابکان لر کوچک و والیان لرستان در دوره صفویه تا قاجار و سرانجام پادگان نظامی و زندان سیاسی در دوران پهلوی اول و دوم از مهمترین کاربردهای قلعه در گذشته محسوب می‌شود.بعد از این که شاه عباس صفوی شاهوردیخان را به قتل رساند و حکومت اتابکان لرستان را منقرض کرد، حسین خان را به حکومت لرستان منصوب کرد و به وی لقب والی داد و بدین ترتیب دور جدیدی از حکام محلی در تاریخ به نام والیان لرستان شکل گرفت که آخرین آنها غلامرضا خان والی نام داشت. در این دوران به مرمت زیارتگاهها و ایجاد باغها و تفرجگاهها توجه شد و آثار معماری قابل توجهی چون پل گپ خرم‌آباد و حمام حسین خانی به یادگار مانده‌است، و مسجد جامع خرم‌آباد نیز در این دوره به دستور سلطان حسین صفوی تعمیر شده‌است .نادرشاه افشار چندین بار به لرستان لشکرکشی کرده و با شورشیان لرستان از جمله مظفرعلی بیک درافتاده‌است . مورخین این دوره در شرح مسافرتها و کشورگشایی‌های نادر ذکری از قلعه فلک‌الافلاک به میان نیاورده‌اند، شاید یکی از دلایل آن عدم اطلاق نام فلک‌الافلاک بر این دژ بوده‌است . به هر حال در عالم آرای نادری از قلعه‌ای نام می‌برد که مظفرعلی بیک در آن متحصن شده و آنرا به دوره طهمورث نسبت می‌دهد که در عالم آرای نادری ارتفاع برجهای آن را با برجهای فلک‌الافلاک برابر و از متانت و رصانت پهلو بر سد سکندر توصیف کرده‌است و فاصله چهار شبانه روز ذکر شده از بروجرد تا قلعه مذکور با موقعیت جغرافیایی قلعه فلک‌الافلاک مطابقت ندارد
(ورودی قلعه به یاد ماندنی فلک الافلاک)
لرها مردمانی هستند که از نظر قومی جزئی از مردم کرد به‌شمار نمی‌آیند. واژهٔ کرد در دوران تاریخی پس از حمله اعراب به ایران به معنای رمه‌گردانان و کوچ‌نشینان ایرانیتبار فلات ایران به کار رفته‌است و معنای قومی خاص نمی‌داده‌است. در برخی از منابع، لرها و دیلیمان و بلوچان و اقوام دیگر را جز کرد شمرده‌اند زیرا واژه «کرد» به معنی یک نوع شیوه زندگی و نه معنی زبانی بوده‌است. اما از لحاظ قومیت لرها گروهی جدا از کردها حساب میشوند. نام لر در متون تاریخی پس از حمله اعراب به ایران، اولین بار در قرن ۴ هجری قمری به شکل واژه‌های اللّریه، لاریه، بلاد اللور و لوریه در متون بازمانده از آن دوران بروز می‌کند.پیش از رسیدن قوم ماد ساکنان لرستان اقوامی مانند کاسی‌ها، الیپی‌ها، لولوبیان و عیلامیها، بودند. لرستان به عنوان بخشی از سرزمین ایران شاهد مهاجرت قبایل آریایی بوده‌است. قوم ماد به غرب ایران کنونی از جمله مناطق لرستان کنونی کوچ کرده‌اند. مادها پس از ورود به زاگرس اقوام ساکن آنجا یعنی کاسی‌ها، الیپی‌ها، لولوبیان و عیلامیها و دیگر اقوام آسیایی را در خود حل کردند و زبان ایرانی خود را در منطقه رواج کامل دادند. منطقه لرستان پس از حمله اعراب به ایران، با نام‌های گوناگونی چون جبال، لر کوچک، پیشکوه و لرستان فیلی نیز شناخته می‌شده‌است
(موزه آثار هنر دستی دستی اصیل ایرانی در قلعه فلک الافلاک)
مسجد جامع بروجرد در اصل بر روی یک آتشکده بنا نهاده شده است. مسلمانان در بسیاری از شهرهای ایران ناگزیر از ساختمان های پابرجا (یا نیمه ویرانی که بازسازی شده) برای نماز و نیایش پروردگار یکتا بهره گرفتند. مسجد جامع بروجرد آتشگاهی نیمه ویران بوده که به مسجد تبدیل شده اتابکان لرستان عنوان کلی دو سلسله مشهور به اتابکان لر بزرگ و اتابکان لر کوچک است که از اواخر عصر سلجوقیان بیش از چهار سده بر نواحی وسیعی فرمان راندند
پس از اجرای طرح انتقال آب از الیگودرز در شرق استان لرستان به قم که رسانه‌های ایران از آن با عنوان کلی و مبهم «طرح انتقال آب از سرشاخه‌های دز به قم» نام می‌برند، شهرستان الیگودرز اکنون تامین کننده اصلی آب مصرفی (شرب، صنعتی، کشاورزی) شهرهای خوانسار، گلپایگان، خمین، محلات، نیم ور، سلفچگان و قم می‌باشد انتقال آب از شرق استان لرستان و شهرستان الیگودرز به شهرهای خوانسار، گلپایگان، خمین، محلات، نیم ور، سلفچگان و قم باعث پایین رفتن شدید سطح سفره‌های آب زیرزمینی و در نهایت خشک شدن چاههای آب این منطقه شده‌است. بیش از ۶۰ حلقه چاه خشک شده و ۱۷۱حلقه از چاههای منطقه نیز در آستانه خشکیدن قرار دارند
( بلوار زیبای شهر بروجرد معروف به پاریس کوچولو)
، لرستان جایگاه آثار باستانی و تاریخی فراوانی است که می‌توان آنها را به سه دوره پیش از تاریخ، دوره ایران باستان و دوره اسلامی تقسیم کرد. یافته‌های پیش از تاریخ لرستان، بیشتر شامل نقاشی‌ها، کنده‌کاری‌های غارها، سفالینه‌ها و اشیای مفرغی هستند. به دلیل کوهستانی بودن منطقه، نخستین ساکنان در مناطق مرکزی و غربی لرستان سکونت یافتند. در این استان، بیش از ۲۵۰ غار و پناهگاه صخره‌ای وجود دارد که نیمی از آنان در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده‌اند
از دوره‌های هخامنشیان و ساسانیان، پل‌ها و دژهای ویران شده فراوانی به جای مانده‌است. پل گاو میشان ، پل دختر، پل کشکان، پل شاپوری، پل کلهر، پل معمولان و نیز قلعه نصیر ،قلعه میشوند ،کاروانسرای چمشک وقلعه فلک الافلاک از این دسته‌اند. گورستان‌ها و تپه‌های تاریخی فراوانی در بیشتر مناطق این استان وجود دارند که هنوز مورد کاوش باستان‌شناسی قرار نگرفته‌اند.فلک‌الافلاک یا دژ شاپورخواست قلعه‌ای تاریخی در مرکز شهر خرم‌آباد در استان لرستان است
مسجدها و امامزاده‌ها نیز از مهمترین آثار به جای مانده از دوره‌های پس از اسلام در این منطقه هستند که مسجد جامع، مسجد سلطانی بروجرد مسجد جامع خرم‌آباد از این جمله اند
دریاچه گهر در میان رشته کوه اشترانکوه در استان لرستان واقع است. این دریاچه در منطقه حفاظت شده اشترانکوه و بین ززو ماهرو الیگودرز و بخش مرکزی دورود قرار دارد. این دریاچه که به «نگین اشترانکوه» معروف است یکی از زیباترین دریاچه‌های طبیعی ایران به شمار می‌رود و با ارتفاع ۲۳۶۰ متر از سطح دریا در میان منطقه حفاظت شده اشترانکوه واقع شده‌است. دسترسی به این دریاچه از طریق شهرهای الیگودرز و دورود امکان‌پذیر است
دریاچه کیو در شمال غرب شهر خرم‌آباد قرار گرفته‌است. مساحت دریاچه هفت هکتار و عمق آن بین سه تا هفت متر است. این دریاچه از ارزشهای توریستی درون شهری برخوردار بوده و همچنین زیستگاهی مناسب برای جانوران آبزی و پرندگان بومی و مهاجر است. کیو در گویش لری مردمان خرم‌آباد به معنی کبود رنگ و آبی است و دلیل استفاده آن آب زلال و عمیق این دریاچه‌است که به رنگ آبی و نیلی دیده می‌شود
گرداب سنگی یا به گویش لری گِردآو بَردینَه، یکی از آثار تاریخی بر جای مانده از دوره ساسانیان در شهر خرم‌آباد است. گرداب سنگی در مرکز شهر خرم‌آباد و در میان بافت قدیمی شهر در کنار میدان تختی واقع شده است. بنای گرداب سنگی دایره ای شکل است و به دور چشمه ای با استفاده از سنگ و ساروج ساخته شده است تا آب خارج شده از چشمه را ساماندهی کرده و سپس از طریق کانال آب چشمه را به نقاط مختلف شهر باستانی شاپورخواست منتقل کند.چشمه گرداب سنگی تقریباً در تمام ایام سال آب دارد.قطر این بنا ۱۸ متر با محیط ۲۵۶ متر مربع با پهنای ۳ متر و ارتفاع آن تا کف چشمه ۱۸ متر است. بنای گرداب سنگی دارای یک دریچه ای به ابعاد ۹۰×۱۶۰ برای انتقال آب از گرداب به کانال‌ها توزیع آب است
اراک
(حمام تاریخی اراک یا موزه ۴ فصل)
اراک یکی از کلانشهرهای ایران و از بزرگترین شهرهای غرب و مرکز ایران و مرکز استان مرکزی و شهرستان اراک است. اراک با جمعیتی برابر با ۵۳۶٫۵۷۲ نفر قطب جمعیتی استان مرکزی و پانزدهمین شهر پرجمعیت ایران به حساب می‌آید. از قرن دوم اسلامی ناحیهٔ میان همدان، ری و اصفهان عراق نامیده شد که بعدها برای تمایز با عَراق عرب آن را عراق عجم نامیدند. عَراق معرب اراک است. اراک نسبت به بسیاری از شهرهای ایران، شهر جوانی محسوب می‌شود. این شهر در دوران قاجار بنیان گذاشته شده و حدود دو قرن قدمت دارد. نام شهر که ابتدا قلعه‌ای نظامی بود به قلعه سلطان آباد، بعد سلطان‌آباد و شهرستان عراق و در سال۱۳۱۶ شمسی به اراک مبدل گشت.اراک یکی از شهرهای صنعتی ایران است که از لحاظ گوناگونی محصولات صنعتی، نخستین، از لحاظ وجود صنایع مادر، دومین و به طور کلی چهارمین قطب صنعتی کشور محسوب می‌شود. این شهر به واسطه وجود صنایع مادر، تولید ۸۰درصد تجهیزات انرژی کشور، وجود بزرگترین کارخانه تولید کننده آلومینیوم کشور و وجود بزرگترین معدن سدیم سولفات کشورلقب پایتخت صنعتی ایران را به خود اختصاص داده‌است و به همین دلیل یکی از آلوده‌ترین شهرهای ایران است.
حمام چهار فصل از آثار باستانی شهر اراک و مربوط به اواخر دوره قاجار است. این بنا توسط “حاج محمدابراهیم خوانساری” در زمان احمد شاه قاجار بنا نهاده شده است. این حمام در خیابان شهید دکتر بهشتی واقع شده و در تاریخ ۱۰ آبان ۱۳۵۵ با شمارهٔ ثبت ۱۳۳۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. وجود نقاشی ها و نگاره هایی از چهار فصل سال که در چهار گوشه این حمام وجود دارد علت نامگذاری این حمام بوده است. این حمام تنها حمام کشور است که در آن قسمتی مجزا برای اقلیت های مذهبی وجود دارد. علت ساخت این قسمت توسط بانی بنا ، دیدن شستشوی طفلی کوچک توسط مادری یهودی در فصل زمستان بوده است. وی وقتی علت را جویا شد دریافت که یهودیان حق استفاده از حمام عمومی را ندارند ، بنابراین تصمیم به ساخت حمامی برای اقلیت ها در مجاورت حمام عمومی شهر گرفت
ساختمان این حمام به لحاظ معماری بسیار منحصر بوده و بیشتر از هزار و ششصد متر مربع مساحت داشته و به عنوان بزرگترین حمام ایران شناخته می شود. این بنا از بخشهای راهروی ورودی، سر بینه مردانه و زنانه، گرمخانه خصوصی و عمومی، هشتی بین گرمخانه، خزینه و آب انبار تشکیل شده است. سطح کف معماری این بنا نزدیک به سه متر پایین تر از کف خیابان بوده، از این رو آب کهریز براحتی و با اتلاف کمتری از حرارت به خزینه انتقال می یافته است.سربینه زنانه از زیباترین قسمتهای این بنا می باشد که دارای گنبدی یکپارچه و بدون ستون است. بخش حمام زنانه و بخش اقلیت های مذهبی دارای یک سربینه زنانه بوده که گرمخانه آن دارای دو بخش خصوصی و عمومی است. سقف تمامی بخشهای حمام دارای سقف به طرح «گنبد طاقی» است که توسط آجر، ملات گچو آهک ساخته شده است.کف حمام نیز با سنگ‌های سیاه، ملات آهک و ساروج کف سازی شده است. حوضی صلیبی شکل در کف سربینه قرار گرفته که با سنگ سیاه ساخته شده و به منظور پاشویی افرادی که از حمام گرم بیرون می‌آیند مورد استفاده قرار می گرفته است. سربینه دارای چهار سکو است که هر کدام از آنها از یک طرف به گرمخانه و از طرف دیگر و با پله هایی قوس‌دار به خیابان می رسند. یک ورقه مسی بصورت یکپارچه کف خزینه اصلی آب گرم را فرا گرفته و در زیر آن نیز گلخن حمام واقع شده است. گلخن با هیزم و بوته‌های “وَرَک” سوزانده می شده و آب گرم و سرد با توجه به قانون ظروف مرتبطه به وسیله تنبوشه‌های سفالی به تمام نقاط حمام می‌رسید. قرار گرفتن مخزن‌های بزرگ ذخیره ی آب، گلخن و انبارهای سوخت در وسط این بنا باعث شده که همه گرمابه ها براحتی امکان استفاده را داشته باشند.
همدان
این شهر در دامنهٔ کونه الوند و در بلندای ۱۹۰۰ متری از سطح دریا واقع شده‌است و از شهرهای سردسیر ایران به شمار می‌آید. همدان قدیمی‌ترین شهر ایران و از کهن‌ترین شهرهای جهان است. در سال ۱۳۸۵ مجلس شورای اسلامی در مصوبه‌ای همدان را «پایتخت تاریخ و تمدن ایران» اعلام کرد. همدان اولین پایتخت نخستین شاهنشاهی ایران، مادها بوده‌است. آثار یافت‌شده از محوطهٔ باستانی هگمتانه و نیز کتیبه‌های گنج‌نامه از آن دوران هستند. همچنین این شهر در روزگار هخامنشیان، اشکانیان، ساسانیان، آل بویه و سلجوقیان نیز یکی از پایتخت‌های کشور بوده‌است. هم‌اکنون استان همدان به دلیل داشتن مراکز تاریخی و دیدنی به عنوان پنجمین شهر فرهنگی و توریستی کشور شناخته می‌شود آرامگاه بوعلی سینا نماد شهر همدان و همچنین یکی از نمادهای پیشینهٔ ایران در فرهنگ جهان و دانش و علم به شمار می‌رود این شهر از لحاظ جمعیت چهاردهمین شهر پرجمعیت ایران به شمار می‌آید و در مرداد سال ۱۳۸۸ به عنوان یکی از کلانشهرهای ایران معرفی شد.nر سال‌های ۱۳۰۰ تا ۱۳۰۴ خورشیدی مهندس آلمانی کارل فریش طرحی مدرن را برای همدان طراحی کرد که از نوع نقشه‌های شعاعی محسوب می‌شود اما امروزه به دلیل تراکم جمعیت و طرح شعاعی، ترافیک مرکز شهر بسیار زیاد است. به این میدان ۶ خیابان اصلی شهر وصل شده‌اند.
(کتیبه های کنج نامه : گنجینه ای استثنایی)
نخستین باری که اسم این شهر برده شد، در حدود ۱۱۰۰ سال پیش از میلاد بود که نام همدان را اَمَدانه ذکر شده‌است. این شهر تحت نام‌های دیگری از قبیل هگمتانه، هگمتان، اکباتان، اکباتانا، آمدانه، آنادانا نیز نوشته شده‌است. در کتیبه‌های آشوری نام آن شهر آمدانه آمده، این اسم بایستی مشتق از کلمهٔ ماد باشد چنانکه آشوریان قوم ماد را آمادای ذکر کرده‌اند. از این رو آمادانه به معنی محل مادها و جایی‌است که مادها زندگی می‌کردند.در دوران مادها به زبان پارسی باستان این شهر هگمتانه یا هنگمتانه به معنی «جای تجمع» خوانده می‌شد. اکباتان نیز همان تلفظ هگمتانه به زبان یونانی است
نام هگمتانه به مرور زمان در دوران ساسانیان به اَهمتان، اَهمدان و سپس به همدان دگرگون شده‌است
(پارک و مجموعه تفریحی گنج نامه)
عشایر ایرانی : مردمانی اصیل 
نظر در “لرستان-اراک-همدان (سیری در دامنه های الوند و زاگرس) فروردین ۹۲”
پنجشنبه ۲۹ فروردین ۱۳۹۲ در ۳:۲۰ بعد از ظهر
از اینکه با شما همسفر بودم خوشحالم.
سفر بسیار پرباری بود. مخصوصآ دیدنی های بسیار زیبا و طبیعی شهرهای بروجرد و خرم آباد که در این فصل بهار هر انسان صاحب دلی را دگرگون می کرد.
از اینکه زحمت کشیده و این سفر را با آوردن بر روی سایت به یاد ماندنی تر کردید بسیار سپاس گذارم.
به امید سفرهای به یاد ماندنی دیگر…
درود
سفر بسیار پر خاطره ای بود جای همه دوستانی که نتوانستند بیان واقعا خالی
توری بود که صدای گرم و دلنشینتان لطفش رو چند برابر کرد و به لطف همسفر‌های سرزنده و دلشاد تا لحظه رسیدن همه غرق در فضایی دلنشین بودیم
تشکر بسیار از زحمات عباس طلوعی عزیز و تشکر ویژه از حضور شما
دلتنگ شما عزیزانم
شاد و برقرار باشید
سهراب
دوشنبه ۲ اردیبهشت ۱۳۹۲ در ۱۱:۱۹ قبل از ظهر
درود و صد سلام به همه
سهراب عزیز مطالب جامعی از تاریخ این شهرها و اماکن به تحریر در آوردی …و سپاسگزار از اینکه مرا هم به این سفر فرا خواندی .
بسیار خوش گذشت ، و باز به آشنایان من در این عمر زمینی افزوده شد . از هرسفری بهرحال یک یا چند نفری برای من باقی می ماند . و خوشحالم که در این تور افرادی با فرهنگ و با جنبه بودند و سفر را خاطره انگیز کردند و هیچ اشکالی در این سفر ندیدم (نظر خودم) .
به امید سفرهای بیشتر و همراهی شما
سیما
درود
تشکر از همراهی همیشگیت سیما جان
خوش سفر بودن شما همسفران عزیز باعث می‌شه که من بخوام در هر سفری شما دوستانم همراه باشید
با تشکر بسیار از زحمتی که برای جاودانه کردن این سفر پر خاطره کشیدی
به امید سفر هایی شیرین تر در آینده نزدیک
شاد باشید و بر قرار باشید
سهراب